Азат, һин ниндәй телдәр беләһең?
Азат, какие ты языки знаешь?
1.
Тел-язык
Телдәр –языки
Тыуған тел-родной язык
Сит тел- иностранный язык
Башҡорт теле –башкирский язык
Урыҫ теле –русский язык
Инглиз теле-английский язык
Немец теле- немецкий язык
Төрөк теле – турецкий язык
Ғәрәп теле –арабский язык
Француз теле- французский языкб)
Башҡорт теле –минең тыуған телем.
Урыҫ теле – Максимдың тыуған теле.
Немец теле –Барбараның тыуған теле.
Төрөк теле - Исмәттең тыуған теле.в)
Ниндәй телдәр бар?
Һин ниндәй телдәр беләһең?
Азат ниндәй телдәр белә?
–Азат, һин ниндәй телдәр беләһең?
–Ләйсән, сит телдәр беләһеңме?
–Ниндәй сит телдәр беләһең?г)
- Һин ниндәй телдәр беләһең?
–Башҡорт, урыҫ.
–Һин сит тел беләһеңме?
–Юҡ.
–Ниндәй сит тел беләһең?
–Төрөк.
–Төрөк телен беләһеңме?
–Эйе.
–Француз телен ул беләме?
–Юҡ, белмәй.
2.
Ул төрөксә һөйләшә. – Он говорит по-турецки.
Төрөксә – по-турецки
Ғәрәпсә – по-арабски
Ҡытайса – по-китайски
Немецсә – по-немецки
Урыҫса – по-русски
Башҡортса – по-башкирски
Испанса – по-испански
а)
Гәзит төрөксә.
Китап башҡортса.
Журнал инглизсә.б)
– Был китап немецсәме?
–Был журнал башҡортсамы?
–Был аудиокасета итальянсамы?в)
–Был журнал испансамы?
–Эйе.
-Был китап немецсәме?
–Юҡ.
–Был французса китапмы?
–Түгел.
–Кем французса белә?
–Мин.г)
Нил төрөксә һөйләшә.
Оля немецсә һөйләшә.
Ислам грекса һөйләшә.
3.
Ул башҡорт телен өйрәнә.– Он изучает башкирский язык.
Өйрән – изучай, научись
Башҡорт телен өйрәнә– изучает башкирский язык
Урыҫ телен өйрәнә – изучает русский язык
а)
–Һин башҡорт телен өйрәнәһеңме?
–Эйе.
- Һин ғәрәп телен өйрәнәһеңме?
–Юҡ.б)
–Кем башҡорт телен өйрәнә?
–Беҙ.
–Һеҙ башҡорт телен өйрәнәһегеҙме?
–Эйе, өйрәнәбеҙ.
4.
Тыңла – слушай
Аңла – понимай
Әйт – скажи
Уҡы – читай
Башҡортса тыңлай. - Слушает по-башкирски.
Башҡортса аңлай. – Понимает по-башкирски.
Инглизсә әйт. – Скажи по-английски.
Ғәрәпсә уҡы. – Читай по-арабски.
а)
Алма апай уҡый.
Гүзәл тыңлай һәм аңлай. Ирина ла тыңлай. Ул аңламай.б)
– Ирина башҡортса аңлаймы?
–Юҡ.
–Урал немецсә аңламаймы?
–Эйе, аңламай.
–Һин башҡортса уҡыйһыңмы?
–Эйе.
–Уны аңлайһыңмы?
–Эйе.
–Ниңә Ольга тыңламай?
–Сөнки ул аңламай.
–Ольга, урыҫса әйт, башҡортса аңлайһыңмы?
–Нет.г)
- Ғүмәр, һин төрөксә аңлайһыңмы?
–Эйе, аңлайым.
–Ирина, һин башҡорт радиоһын тыңлайһыңмы?
–Эйе.
–Денис, һин башҡортса журналдар уҡыйһыңмы?
–Юҡ.е)
–Артур, һин нимә тыңлайһың?
–Радио тыңлайым.
–Коля «Юлдаш» радиоһын тыңлаймы?
–Эйе.
–Ул башҡортса аңлаймы?
–Аңлай һәм һөйләшә.
5.
Бер аҙ аңлай. - Немного понимает.
Бер аҙ – немного
Бер аҙ аңлайым –немного понимаю
Бер аҙ аңлайһың – немного понимаешь
Бер аҙ аңлайбыҙ – немного понимаем
а)
– Һин башҡортса аңлайһыңмы?
–Бер аҙ.
–Ул ҡытайса аңлаймы?
–Бер аҙ.б)
–Һеҙ японса аңлайһығыҙмы?
–Бер аҙ аңлайым.
–Улар испанса беләме?
–Бер аҙ.
–Һин башҡортса һөйләшәһеңме?
–Бер аҙ һөйләшәм.
6.
Күп телдәр белә. - Знает много языков.
Күп - много
Әҙ - мало
Күп белә - много знает
Әҙ белә - мало знает
а)
-Нисә тел беләһең?
–Күп.
–Ул нисә тел белә?
–Биш тел белә.б)
–Һин нисә тел өйрәнәһең?
–Күп.
7.
Миңә урыҫса–башҡортса һүҙлек кәрәк. - Мне нужен русско- башкирский словарь
Урыҫса- башҡортса - русско- башкирский
Словарь - һүҙлек
Һүҙлек кәрәк – нужен словарь
Бына һүҙлек. - Вот словарь.
а)
Был урыҫса –башҡортса һүҙлек.
Миңә урыҫса- башҡортса һүҙлек кәрәк.б)
-Һинең һүҙлегең бармы?
-Урыҫса –башҡортса һүҙлегең ҡайҙа?в)
–Һинең ниндәй һүҙлегең бар?
–Урыҫса – башҡортса.
–Уның аңлатмалы һүҙлеге бармы?
–Бар.
–Һеҙҙең башҡортса- инглизсә һүҙлегегеҙ бармы?
–Юҡ.
–Был кемдең һүҙлеге?
–Азаттыҡы.
–Был Азаттың һүҙлеге түгелме?
–Түгел.
–Һиңә һүҙлек кәрәкме?
–Кәрәкмәй.
7.
Башҡорт теле дәресе. - Урок башкирского языка.
Дәрес – урок
Бөгөн башҡорт теле – сегодня башкирский язык
а)
Бөгөн башҡорт теле дәресе.
Иртәгә урыҫ теле дәресе.б)
–Бөгөн башҡорт теле буламы?
-Була.
-Бөгөн инглиз теле буламы?
-Юҡ.в)
–Ҡасан башҡорт теле була?
-Бөгөн.
-Инглиз теле ҡасан була?
-Иртәгә.
г)
Бөгөн башҡорт теле дәресе. Мин башҡортса өйрәнәм. Дәрестә мин тыңлайым, уҡыйым, һөйләшәм. Хәҙер башҡортса аңлайым.д)
–Иртәгә башҡорт теле дәресе буламы?
-Эйе.
-Башҡортса өйрәнәһеңме?
-Бер аҙ.
-Дәрестә нимә эшләйһегеҙ?
-Башҡортса һөйләшәбеҙ, уҡыйбыҙ, тыңлайбыҙ.
-Аңлайһығыҙымы?
-Хәҙер аңлайбыҙ.
8.
Ғәрәпсә яҙа беләһеңме? – Умеешь писать по-арабски?
Ғәрәпсә - по-арабски
Ғәрәпсә белә - знает по-арабски
Яҙа белә - умеет писать
Ғәрәпсә яҙа белә - знает писать по-арабски
а)
–Һин яҙа беләһеңме?
-Эйе.
-Һин ғәрәпсә яҙа беләһеңме?
-Беләм.б)
-Ул ғәрәпсә яҙа белмәйме?
-Юҡ, белмәй.
9.
Күнегеүҙәр.
а)
Ответьте на вопросы.
Һин нисә тел беләһең?
Ниндәй телдәр беләһең?
Башҡортса беләһеңме?
Ниндәй телдәрҙе яратаһың?
Ниндәй телде яратмайһың?
Азат, һин ниндәй телдәр беләһең?
Ул сит телдәр беләме?
Азат ҡытай телен беләме?
Урыҫса яҡшы беләһеңме?б)
Составьте предложения.
Тел, ул, инглиз, белә.
Беҙ, башҡорт, тел, өйрәнә.
Башҡорт, тел, дәрес, бөгөн.
Ғәрәпсә, уҡый, белә, яҙа, мин.
Һүҙлек, инглизсә-урыҫса, миңә, кәрәк.в)
Прочитайте скороговорки башкирского языка и выучите
Ҡараңғыла ҡара ҡарғаға ҡараным. Ҡара ҡарғаға ҡараңғыла ҡараһаң да, ҡарамаһаң да, ҡара ҡарғаға ҡарағанда ҡара ҡарасҡыға оҡшап тора.
Сейәлек соҡорон сыҡҡан саҡта, сей сейәне сәйнәй-сәйнәй, сикәләрем сатнаны.в)
Переведите
Вот словарь.
Был башҡортса-урыҫса һүҙлек.
Я пишу по-арабски.
Мин японса һөйләшәм.
Он по-башкирски понимает, но не говорит.
Мин башҡортса аңлайым, уҡыйым, яҙам, һөйләшәм.
Сегодня урок французского языка.
Мин күп телдәр беләм.
Мин инглиз телен яҡшы беләм.
Ул немецсә аңлай, бер аҙ һөйләшә.
Минең туған телем – башҡорт теле.
10.
Диалогтар.
а)
–Булат, һин уҡыйһыңмы?
-Эйе.
-Ҡайҙа?
-Университетта.
-Ниндәй факультетта?
-Сит телдәр факультетында.
-Ниндәй телдәр өйрәнәһең?
-Инглиз, немец.
-Был телдәрҙә һөйләшәһеңме?
-Эйе.
-Афарин!б)
–Денис, һин ҡайҙа уҡыйһың?
-Техникумда.
-Нисәнсе курста?
-Икенсе.
-Ниндәй телдәр өйрәнәһегеҙ?
-Урыҫ, башҡорт, инглиз телдәре.
-Был телдәрҙе беләһеңме?
-Бер аҙ.
-Урыҫса яҡшы беләһеңме?
-Бик яҡшы түгел, сөнки насар яҙам.
-Башҡортса нисек?
-Башҡортса аңлайым, уҡыйым, һөйләшмәйем.
-Ә инглиз телең нисек?
-Насар һөйләшәм, яҡшы аңлайым, хаталы яҙам.
11.
Коммуникатив заданиелар
Спросите у Азата, какие языки он знает?
Спросите у студентов, учащихся, говорят ли они по-башкирски.
Узнайте у Тимура, хорошо ли он знает английский язык.
Спросите у Олега, какие языки они изучают.
Узнайте у Марии, понимает ли она по-башкирски.
Спросите у Дениса, есть ли у него русско-башкирский словарь.
Спросите в классе, кто умеет писать по-арабски.
Узнайте у Марии, будет ли урок башкирского языка.